Saturday, May 14, 2011

प्रतापगडाची झुंज (पोवाडा) – शाहीर विष्णुपंत कर्डक

प्रतापगडाची झुंज

चौक १

धन्य--धन्य शिवाजी भोसला । वीर गाजला ।

राजा शोभला । राष्ट्राला पूर्ण देऊन आधार ।

यवन सत्तेस झुगारुन पार । राज्य मराठयांचे केला विस्तार ॥

विजापुरी भरला दरबार । शिवाजी बंडखोर ।

झाला शिरजोर । वेडी बेगम म्हणे हो सरदार ।

सांगा शिवाजीला कोण धरणार । तयाला बढती थोर मिळणार ॥

पैजेचा मांडिला विडा । करीना कोणी धडा ।

झाला मग खडा । क्रोधान अफझूलखान ।

मराठा शिवाजी सैतान । कायमचा टाकतो मी गाडून ।

पैजेचा विडा उचलून । दरबारी बोलला गर्जून ।

शिवाजीचं मुंडक कापून । विजापूरी येतो घेऊन ।

असं म्हणून शिवाजीवर खान चालला ॥

खेडीच्या-खेडी उध्वस्त करु लागला ।

एक लाख फौज संगतीला । जाळपोळ करीत चालला ।

कापितो गाय रस्त्याला । देवांच्या फोडतो मूर्तीला ॥

जमीनदोस्त करा देवळाला । जुलमाने छळी हिंदुला ।

तुळजापुरी येताच चालून । जात्यात घालून ।

टाकली भरडून भवानी देवीला ॥ पंढरपुरी येताच खान ।

शिरला राऊळात । चक्रीत झाला पाहून नाही देव देवळात ॥

भिऊन पळाला म्हणे मला हा शिवाजीचा देव ॥

शिवाजीची काय कथा, आता मी घेतो त्याचा जीव ॥

क्रोधानं फोडून मग देऊळ । निघून चालला ॥

तळ देऊन येऊन राहिला । वाई गावाला ॥

शिवाजीला निरोप धाडला । तू यावं शरण खानाला ।

ऐकशील जरी या वेळा । तरी देतो जीवदानाला ।

ना तरी मराठा मुलखाला । तुज सहित मिळवीन मातीला ।

असं सांगून शिवाजीकडे । कृष्णाजी भास्कर वकील धाडला ॥

शिवाजीला आधीच देवांचा अर्ज होता गेला ॥

दुर्दशा करुन खानानं छळलं आम्हाला ॥

शिवाजीनं समय पाहून । केलं मान्य खान बोलणं ।

मग तह ठरला मिळून । सडया स्वारीनिशी येऊन ।

एक वीर संगती घेऊन । भेटावं बहु आनंदानं ।

असा बेत नक्की ठरवून । करार करुन । वकील परतला ॥

शिवाजीनें केली तय्यारी पहा त्या वेळा ।

गुढया-तोरणे उभारुन प्रतापगड सजवीला ॥

थोर शोभा केली मंडपाला । पाचूचे मणी खांबाला ।

हिरे माणके मध्य भागाला । गाद्या-गिरद्या तक्कया लोडाला ।

मयूर सिंहासन बसण्याला । इंद्रपुरी जणु वसविली प्रतापगडाला ॥

आघाडीस ठेवला नेताजी । पिछाडीस बाजी । मध्ये तानाजी ।

मराठा फौज बंदोबस्तास । शिवाजी भेट देईल खानास ।

वृत्तांत ऐका पुढील चौकास ॥

चौक २

आहा आहा शिवाजी भोसला । शरण आपणाला ।

कळता यवनाला । हर्षला अफझूलखान ।

बोलू लागला तो गर्वानं । शिवाजीला ठोशात मारिन ॥

शिवाजी डोंगरी उंदिर । लुटारु चोर ।

करुनिया ठार । दावतो यवनांच्या दंडा ।

कापूनिया मराठयांचा तांडा । रोवितो मुस्लीमचा झेंडा ॥

अशा आनंदाच्या लहरीत । प्रताप गडी येत ।

बसता मंडपात । शिवाजी म्हणे मस्त गबर झाला ।

संपत्ती एवढी कुठून त्याला । हिर्‍या मोत्यानं मंडप सजला ।

गुडगुडी तोंडी धरुन सिदीला (बंडाला) सांगे डौलानं ॥

शिवाजीला ठार मारुन । संपत्ती नेतो लुटून ॥

मंडपात खान बैसला , कळले शिवबाला ॥

भवानीचे घेऊन दर्शन । नमून मातेला ।

जाणून काळ वेळेला । अंगभर चिलखत ल्याला ॥

भरजरी पोषाख केला । जिरे टोप शिरी चढविला ।

वाघनखे भरुनी पंजाला ॥ खानाच्या भेटीला ।

सर्जा मंडपामधें आला । आहा आहा शिवाजी पाहून ।

दुष्मनी दिली सोडून । तू दोस्त आजपासून ॥

पतंगाने झडप घालावी जशी ज्योतीला ।

सर्पाने विळखा मारावा जसा मुंगुसाला ॥

तसा खान झडपी तया समयास ।

बगलेत धरुन मानगूट, सुरा खुपसला ॥

शिवाजी शूर भोसला । तोही पुरेपुर कसलेला ।

नव्हता कच्च्या गुरुचा चेला । जिजा आईच दूध प्यायलेला ॥

तो कसचा भितोय खानाला । खानाचे कपट ओळखून ॥

मारा चुकवून । बगल तोडून झाला बाजूला ॥

मग सिंह झडपी जसा मस्त हत्तीला ।

वाघाने धरुन फाडावे जस बकर्‍याला ।

तसा शिवाजीने खानाला । वाघनखे खुपसून पोटाला ।

खानाचा फोडला कोथळा । तो खान आडवा पडला कोसळून ।

बचाव बचाव म्हणून ॥ अल्लाअल्ला म्हणून । प्राण सोडला ॥

सय्यद बंडाने जोराचा वार शिवबावर केला ॥

जिरेटोप तुटून धरणीस खेळू लागला ॥

पाहून राजावर घाला । जिवा महाला होताच बाजूला ।

तात्काळ तुटून पडला । सय्यद बंडाला धाडला खानाच्या भेटीला ॥

जयजयकार डंका गाजला । मराठयांनी हल्ला चढविला ।

रक्ताने प्रतापगड न्हाला । खानाची फौज मारुन ।

केली धूळघाण । यवन हैराण । तया समयाला ॥

खानाचे लाव लष्कर । हत्ती, घोडे स्वार । पायदळ सारं ।

लढुनिया फस्त केले यवनास । विजयाने माळ घातली शिवबास ।

शाहीर कर्डक सांगे कवनात ॥